شهر اکسیژن محصور در غبار معادن - کی آنلاین

به گزارش خبرنگاران، روزنامه شهروند نوشت: معدن ها دور دریاچه ولشت حصار کشیده اند. ولشت، چشمه جوشانی از آب شیرین است در کاسه بزرگ زمین؛ یکی از 10 دریاچه آب شیرین ایران و ثبت شده در فهرست آثار طبیعی کشور. مرزن آباد که این دریاچه را با زمین های رانشی و فرسایشی اش در برگرفته، تا چندسال پیش با نسیم خنک بهار و تابستانش که روی ولشت می وزید، به شهر اکسیژن شهره شده بود اما این نام یا شعار امروز فقط به کار ملاکان می آید و باغ دارها: فروش ویلا در شهر اکسیژن، با دید عالی بالای دریاچه ولشت، قیمت کل ملک: 75.000.000 تومان.

برای اهالی مرزن آباد اما هوای شهر سنگین است. معادن و کارگاه های شن و ماسه، اگرچه دورتر از حریم دریاچه، درحال حفر زمین اند و گرد و خاک کارشان می رود به چشم و ریه اهالی مرزن آباد و ساکنان حاشیه ولشت. برای شهر آنها هر روز دغدغه تازه ای هست، یک روز راه اندازی منطقه گردشگری، یک روز فعالیت شهرک تولیدی ماسه. هرچند به توصیه سازمان محیط زیست، دیگر قرار نیست در شعاع 1200 متری دریاچه، معدنی واگذار گردد، تعداد معادن بیشتر از ظرفیت منطقه است. آن قدر که این ترس در دل محیط زیستی ها و اهالی مرزن آباد خانه نموده: نکند با وجود کارگاه های معدن شن و ماسه و برداشت از کوه های پایین دست در امتداد تاج ولشت، دیواره کوه بشکافد و زمین های رانشی دهان باز نمایند و چالوس و نوشهر در سیل گم گردد. 30 سال پیش این طور نبود سال 1370 بود که تبلیغات برای دیدن کلاردشت آغاز شد. می گفتند چرا برای دیدن طبیعت می روید اروپا، بیایید به کلاردشت که بهشت گمشده است. انگار همه چیز برنامه ریزی شده بود. سرمایه داران کم کم به غرب استان مازندران آمدند؛ زمین های مردم را به قیمت ناچیز خریدند و بعد از قطعه بندی به قیمت گزاف فروختند یا دورش دیوار کشیدند و شهرک سازی و ویلاسازی کردند و فروختند. کوروش برارپور، مدیرعامل بنیاد توسعه پایدار ایران اینها را می گوید. این اتفاقی بود که در مرزن آباد افتاد. بالاخره این همه خانه و ویلا، آجر و سیمانی برای ساخت می خواهد. این بود که معادن شن و ماسه، نانشان در روغن افتاد. برارپور به شهروند می گوید: با این که در ادبیات توسعه، فضای عملیاتی توسعه، زمین است اما زمین را از بین برده اند. آنها را به ویلا و سازه هایی تبدیل نموده اند که هیچ ارتباطی با مأموریت های صنعت گردشگری ندارد. حدفاصل بین ضلع شرقی دریاچه ولشت و ضلع غربی رودخانه چالوس که مساحتی سه کیلومتر مربعی است، جزو مناطق چهارگانه تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست نیست. مدیرعامل بنیاد توسعه پایدار ایران می گوید که در این وسعت سه کیلومتری، نزدیک به 20 کارگاه شن و ماسه و سنگ و آسفالت و گچ استقرار یافته و این تعداد معدن و کارگاه در روندی 10 ساله به این منطقه پا گذاشته اند. علاوه بر اینها در این وسعت دو معدن شن و ماسه که یکی از آنها نزدیک ترین معدن به ولشت است بوده که خوشبختانه جلوی کارشان گرفته شد. او می گوید با انفجارهای معدنی و حفاری ها، عمق دریاچه هم کم شده است: فعل و انفعالات عمرانی و معدنی در 30 سال گذشته باعث شده که تپه های اطراف ولشت که حالت ریزشی و رانشی و لغزشی دارند، به خطر بیفتند. مشکل فقط همین نیست. کسانی که ساخت وساز نموده اند، نخاله های ساختمانی و زباله هایشان را ریخته اند روی تپه ماهورهای مشرف به دریاچه. با این کار، هر وقت سیلاب می آید، این نخاله ها و زباله ها به دریاچه می ریزند. اینها باعث شده عمق دریاچه از 65 تا 70 متر برسد به میانگین 20 متر. به گفته برارپور علاوه بر این از منظر تکنیکی و فنی، دبی خروجی و ورودی دریاچه ولشت در طول زمان برابر بوده و به همین دلیل سطح آب همواره ثابت است. خروجی 800 متر از زیرزمین خارج می گردد و درست جایی که آنها معدن زده اند خارج می گردد. آنها فعالیت معدن کاوی شان باعث شده دهانه خروجی دریاچه گشاد گردد و دبی خروجی زیاد گردد: این یکی از دلایل پایین آمدن عمق است. تبعات این همه فعالیت معدنی، گرد و خاک است و هراس از خروج ناگهانی آب ولشت به شهر. مدیرعامل بنیاد توسعه پایدار ایران می گوید: دریاچه ولشت در کلاردشت و حوزه های اطرافش، با همین طرح های مالی ناپایدار، در معرض تخریب قرار گرفته است. به همین دلیل ما در حال اجرا فعالیت های آموزشی بین گروه های مختلف هستیم تا جلوی معدن کاوی ها گرفته گردد. شهر اکسیژن، پر از گرد و خاک مهدی مقیمی تیرگر، فعال اجتماعی مرزن آباد به شهروند می گوید: سال ها پیش تبلیغاتی شده بود که مرزن آباد به عنوان شهر اکسیژن مطرح گردد. شاید این شعار اغراق آمیز بود، اما همان وقت ها، گفته می شد که مرزن آباد، بعد از شهری در اروپا، خالص ترین اکسیژن را دارد. زمانی می شد با همین شعار، فخر فروخت. این هنوز در خاطر اهالی هست. دوسال پیش ایرنا در گزارشی نوشته بود: بهترین شرایط هوا از لحاظ فشار و غلظت را باید در ارتفاعی بین 500 تا یک هزار متر از سطح دریا جست وجو کرد. شهر مرزن آباد در ارتفاع 450 تا 650 متر از سطح دریا واقع شده است. در جایی که رطوبت و بخار آب موجود در سطح بالایی نیست، از شرایط مناسب ارتفاعی برخوردار است و وجود نسیم شبانه از کوه به دشت و روزانه از دشت به کوه از گپ هوا جلوگیری می نماید. در این جا خبری از آلایندگی ها و گرد و غبار و دود هم نیست. وجود جنگل در گرداگرد شهر و درختان پرشمار که منبع و کارخانه اکسیژن سازی است خود یک مزیت محسوب می گردد. کسانی که دچار بیماری قلبی و عروقی و تنفسی هستند با سکونت در شهر مرزن آباد بهبود یافته یا از شدت بیماری آنها کاسته شده است. مرزن آباد به عنوان مرکز اکسیژن درمانی طبیعی کشور که به شهر اکسیژن نیز مشهور است، می تواند مورد توجه و سکونت قرار گیرد. حالا اما فقط در تبلیغات بساز و بفروش ها می گردد به این نام رسید. شهر اکسیژن گرفتار معادن و علاوه بر معدن ها، گرفتار ترافیک حضور گردشگرانی است که تا تقویم به تعطیلی می خورد، راهی کلاردشت می شوند. مقیمی هم می گوید: در مرزن آباد، صبح تا عصر در بهار همواره نسیم خنک می وزد. تا 9، 8 سال پیش شاید فقط یکی دو نفر کولر در خانه هایشان داشتند. چون نیازی نبود. اما حالا گرد و خاک و‬ آت و آشغال ها با همین باد به مرزن آباد می رسد. چند وقت پیش طوری شد که مثل طوفان های گرد و خاک سیستان و بلوچستان، مجبور شدم، ماشینم را در خیابان متوقف کنم و چراغ ها را روشن نگه دارم. با وجود گرد و غبار، دید تا این حد محدود شده بود. وجود این همه معدن توجیه ندارد این فعال محیط زیست معتقد است که وجود این تعداد معدن، در وسعت محدود اطراف دریاچه قابل توجیه نیست و فعالیت آنها در حالی است که روش خاکبرداری و حفاری شان از هیچ استانداردی پیروی نمی نماید. مقیمی که نقشه بردار و عضو نظام مهندسی معدن است، می گوید: مسأله دیگر این است که مدتی پیش اهالی به ادارات مربوطه رفته و درباره خطرات رانش زمین با وجود ساخت وسازها و حفاری ها ابراز نگرانی نموده بودند، اما در جواب به آنها گفتند که کارشناسان موضوع را آنالیز نموده اند و هیچ گونه رانشی در زمین ها وجود ندارد. این در حالی است که اکثر زمین های اطراف دریاچه ولشت، مخصوصاً در بالادست و پایین دست، رانشی است. حتی عامه مردم هم این را می دانند و از این کلمه در حرف هایشان استفاده می نمایند. وقتی می خواهی کنار دریاچه برای ساخت وساز زمین بخری، در نخستین مشاوره به تو می گویند، حواست باشد، آن جا رانشی است. حرف من این است که براساس کدام داده علمی و کدام روش تشخیص داده اند که آن جا حرکت ندارد؟ به گفته این فعال محیط زیست در سال های اخیر ساخت وسازها در اطراف دریاچه ولشت کمتر شده است: هرچند در یک بازه زمانی شهرک سازی در حاشیه دریاچه بالا گرفت اما دیگر اجازه نمی دهند و جلوی این کار را گرفته اند. جلوی ساخت وسازها گرفته شده اما جلوی کوه خواری ها و حفاری های معدنی نه: کوه را دارند می خورند و کسی جلودارشان نیست. ما انسان ها هر چیزی را شبیه سازی نموده ایم حتی دریاچه را. تن ها چیزی که نتوانسته ایم بسازیم، کوه است. با این حال به راحتی داریم کوه ها را از دست می دهیم و جایگزینی هم برایش نداریم. به گفته مقیمی، در قسمت زیرین دریاچه، کوه کاملاً از بین رفته و تغییرات پوشش گیاهی هم کاملاً در منطقه مشهود است.

هیچ معدنی در حاشیه دریاچه اجازه فعالیت ندارد ابراهیمی کارنامی، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان مازندران به شهروند می گوید: اوایل سال جاری که مسأله واگذار کردن معدن مطرح شد، ما موضوع را مطالعه کردیم و توصیه نهایی ما این شد که در شعاع 1200 متری دریاچه ولشت، معدنی واگذار نگردد. در حال حاضر معادن موجود در این شعاع نیستند و پیشنهادهای داده شده در حال اجرا است. با این همه، آلودگی هوا در مرزن آباد به حضور گردشگران داخلی هم مربوط است. در ایام تعطیل با تردد این همه خودرو و ترافیک سنگین، آلودگی در مرزن آباد بیشتر می گردد. با وجود این آلودگی، فعالیت معادن پایین دست دریاچه، کیفیت هوا را از این هم کمتر می نماید. به گفته ابراهیمی در هر صورت ماهیت برخی از صنایع همین است؛ آلودگی ایجاد می نماید. اداره محیط زیست هم با صنعتی می تواند برخورد کند که خروجی اش خارج از استاندارد باشد و استاندارد هم حد صفر نیست. قانون گذار، میزان مشخصی از آلودگی را پذیرفته، اما وقتی چند معدن کنار هم قرار می گیرند، این فراوانی تجمعی روی محیط پیرامون اثر می گذارد و آلودگی ایجاد می نماید. البته همکاران من نظارت می نمایند و اگر کسی خارج از استاندارد نظارت کند، حتماً تذکر می دهند و اگر تمکین نکند، برخورد خواهند کرد. او درباره ویلاسازی ها در اطراف ولشت هم این طور می گوید: مسئولیت ویلاسازی ها در مستثنیات با جهاد کشاورزی و امور اراضی است. ولشت در منطقه چهارگانه حفاظت محیط زیست نیست، هرچند البرز مرکزی در نزدیکی آن واقع شده است. با این حال ما نسبت به تغییر کاربری ها به شدت معترضیم. تغییر کاربری ها زیاد است و جهاد و امور اراضی برای مدیریت این مسأله آن قدر نیرو و امکانات ندارند. باید فکری به حال این مشکل گردد. یکی از مسائل آینده این همه ساخت وساز در ولشت، مسأله تأمین آب خواهد بود. با توجه به مصوبه ای که سال گذشته مجلس داد تا به غیرمجازها، برای مشخص تکلیف سه سال مهلت داده گردد، کار برای برخورد قانونی سخت شده است. بنابراین ما با تغییر کاربری ها در چارچوب مقررات برخورد می کنیم.