پوست موز زیر پای صنعت گوشت - کی آنلاین

به گزارش گروه رسانه های خبرنگاران، به نقل از فرهیختگان، خشکسالی و کم آبی در ایران همچنان قربانی می گیرد، درکنار قطعی برق و تنش آبی در شهرها و روستا، صنعت دامپروری ایران هم این روزها به خاطر خشکسالی رنج می برد. طبق آمارهای دفتر امور مراتع سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور، فراوری علوفه در کشور امسال کاهش 40درصدی داشته است. بعلاوه براساس آمارهایی که شرکت بازرگانی دولتی ایران اعلام نموده، خرید تضمینی گندم هم تا نیمه اول تیرماه امسال در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته کاهش 25درصدی داشته است. کاهش فراوری علوفه و کاهش فراوری گندم می تواند بیانگر شرایط نامطلوب در فراوری دیگر نهاده های دامی هم باشد. این شرایط گره هایی عظیمی برای ادامه حیات صنعت دامپروری ایجاد نموده است؛ چراکه درحال حاضر قیمت هر کیلو کاه 463درصد بیشتر از تیرماه سال1399 است، قیمت جو 183درصد، قیمت یونجه 153درصد و قیمت سبوس گندم هم 124درصد در مقایسه با تیرماه سال گذشته رشد نشان می دهد. نکته قابل تامل اینکه، در سال های گذشته درحالی مسائل و گرفتاری تامین نهاده های دامی عمدتا مربوط به دامداران صنعتی بود که امسال با خشکسالی و کم آبی و کاهش علوفه فراوریی و بعلاوه کاهش شدید موجودی علوفه چراگاه ها و مراتع، دامداران سنتی هم در شرایط بسیار نامطلوبی قرار دارند. دامداران سنتی که در سال های قبل درخصوص نهاده های دامی خودکفا و خودتامین بودند؛ در امسال مجبورند نهاده های دامی را از بازار تامین نمایند. این شرایط باعث شده بعضی دامداران با ترس و واهمه از قیمت های نجومی ماه های آینده نهاده های دامی، فروش دام (حتی دام مولد) را به همه چیز ترجیح دهند. گرچه نمی توان از آمار دام کشتارشده در کشتارگاه ها درخصوص اندازه عرضه دام حرف زد، اما مقایسه اندازه دام کشتارشده فروردین و اردیبهشت امسال با فروردین و اردیبهشت سال های 1392 تا 1399 نشان می دهد عرضه دام در دوماهه امسال رشد 52درصدی نسبت به مدت مشابه سال1399 و رشد 72درصدی نسبت به میانگین سال های 1392 تا 1399 دارد. مجموع این شرایط گواه این نکته است که دولت سیزدهم باید برای واردات و توزیع نهاده های دامی آمادگی کامل داشته باشد و هرگونه اهمال همانند آنچه در دو سال اخیر اتفاق افتاده، می تواند تیر خلاص را به صنعت دامپروری و امنیت غذایی کشور بزند.

کاهش 40 درصدی علوفه مراتع

درحالی که دامداری و دامپروری صنعتی عمدتا وابسته به نهادهای دامی چون ذرت، کنجاله سویا، کاه، جو و سبوس است، دامداری و دامپروری سنتی به جز فصل زمستان، با منابع خدادادی مراتع و چراگاه ها اقدام به پرورش دام می نماید. در امسال با خشکسالی و کم آبی بی سابقه ای که اتفاق افتاده، مراتع و چراگاه ها گرچه سخاوتمندانه زیر پای دام ها فرش پهن نموده اند، اما دیگر آن منابع عظیم علوفه ها و روییدنی ها را ندارند که در اختیار دام ها و دامپروران بگذارند.

7 اردیبهشت 1400 صادق پورمحمد، رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان خلخال گفت: با کاهش بارندگی ها هم اکنون فراوری علوفه در سطح مراتع و چراگاه های طبیعی این شهرستان به اندازه 70درصد کاهش یافته و با ادمه فرایند کاهش نزولات آسمانی وقوع خشکسالی در سطح مراتع و از بین رفتن کامل پوشش گیاهی در منطقه دور از انتظار نیست. 24 اردیبهشت 1400 رئیس سازمان جهاد کشاورزی کردستان گفت: فراوری علوفه در مراتع استان به دلیل خشکسالی و کاهش بارندگی 65 درصد نسبت به سال گذشته کاهش داشته است.

30 اردیبهشت 1400 عبدالمحمد امینی زاده، مدیر امور عشایر استان بوشهر گفت: کم بارشی در سال آبی جاری باعث شده اندازه فراوری علوفه دام عشایر استان بوشهر از 38 هزار و 400 تن با 50 درصد کاهش به 19هزار و 200 تن برسد. 29 خرداد 1400 مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی از کاهش 40درصدی فراوری علوفه در عرصه های منابع طبیعی استان به دلیل وقوع خشکسالی طی امسال اطلاع داد.

بعلاوه آخرین روزهای خرداد بود که مدیرکل دفتر امور مراتع سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور هم از کاهش 40درصدی علوفه مراتع به دلیل خشکسالی اطلاع داد. ترحم بهزاد در پاسخ به این سوال که خشکسالی چه اثراتی بر مراتع کشور گذاشته است، گفت: هر یک میلی متر افزایش یا کاهش بارندگی باعث افزایش یا کاهش 0.8 کیلوگرمی فراوری علوفه در عرصه مرتع ها می گردد. وی ادامه داد در شرایط نرمال باید 10.7 میلیون تن علوفه در درازمدت فراوری گردد، ولی در امسال این اندازه به 4.6 میلیون تن رسیده است. در حقیقت 4.3 میلیون تن نسبت به شرایط نرمال و دراز مدت کاهش فراوری علوفه داشتیم .

کاهش 25 درصدی خرید تضمینی گندم

اما درکنار کاهش شدید فراوری علوفه مراتع و چراگاه ها، با خشکسالی ای که اتفاق افتاده، شرایط فراوری نهادهای دامی داخلی هم چندان تعریفی ندارد. گرچه درخصوص فراوری نهاده های دامی آمار رسمی منتشر نشده، اما آمارهای رسمی فراوری گندم نشان می دهد کاهش فراوری چالشی است که قطعا برای سایر نهاده های دامی چون جو دامی، یونجه و... هم اتفاق افتاده است. اما طبق گزارش شرکت بازرگانی دولتی ایران در امسال از آغاز عملیات خرید تضمینی گندم تا 13 تیرماه، سه میلیون و 208 هزار تن گندم از کشاورزان خریداری شده و این درحالی است که در سال 99 که دولت واردات انجام داده بود، اندازه خرید تضمینی گندم تا یازدهم تیرماه چهارمیلیون و 268 هزار تن بوده است. این آمار نشان می دهد در امسال خرید تضمینی گندم هم کاهش 25 درصدی را تجربه نموده است. البته باید اضافه کنیم که در امسال کاهش خرید تضمینی گندم باید بیش از این رقم باشد؛ چراکه به خاطر گرمای زودرس، برداشت محصول نسبت به سال گذشته در همه نقاط کشور بین 10 تا 15 روز زودتر آغاز شده است. از سوی دیگر آنالیز ها نشان می دهد در سال های گذشته تا سرانجام تیرماه معمولا 80 درصد خرید تضمینی گندم باید انجام گردد، اما با این رقم بعید به نظر می رسد خرید تضمینی گندم امسال ارقام قابل توجهی باشد.

رشد 460 درصدی قیمت کاه!

درکنار اینکه کاهش فراوری گندم و جو معضل عظیمی در حوزه کشاورزی است و احتیاج به واردات را افزایش خواهد داد، موضوع دیگر این است که به جهت قیمت بالای نهاده های دامی، بعضی کشاورزان ترجیح می دهند از گندم برای مصارف خوراکی دام استفاده نمایند که همین موضوع در آمارهای خرید تضمینی خود را نشان خواهد داد. اما نکته قابل تامل کاهش فراوری گندم و جو، افزایش عجیب وغریب قیمت کاه است. در زبان فارسی از کاه کوه ساختن ضرب المثلی است که برای عظیم جلوه دادن حادثه ای به طور اغراق آمیز به کار می رود، اما ظاهرا با کاهش فراوری گندم و جو و به تبع آن با کاهش کلش و کاه، این روزها کاه به کوه تبدیل شده است.

نگاهی به قیمت های تیرماه 99 و تیرماه امسال بعضی از نهاده های پرمصرف دام (سبک و سنگین) نشان می دهد طی یک سال اخیر این اقلام به طور بی رویه ای افزایش قیمت داشته اند. برای مثال در 18 تیر سال 99 قیمت هرکیلو کاه حدود 625 تومان بود که این مبلغ با رشد 463 درصدی حالا به سه هزار و 300 تا سه هزار و 600 تومان رسیده و میانگین قیمت کشوری آن حدود سه هزار و 520 تومان است. هر کیلو یونجه که در تیرماه سال گذشته حدود دوهزار تومان بوده در تیرماه امسال به پنج هزار و 200 تومان و بیشتر رسیده و رشد قیمت 153 درصدی را در یک سال تجربه نموده است. هر کیلو جو دامی که در تیرماه پارسال حدود دوهزار و 60 تا دوهزار و 100 تومان بوده، با رشد 183 درصدی، در روزهای اخیر به قیمت پنج هزار و 833 تومان در کشور به فروش می رسد. البته پیگیری ها از بعضی دامداران نشان می دهد بعضی واسطه ها همین حالا از قیمت های بالای 6هزار و 500 تومان هم حرف می زنند. سبوس گندم هم که در تیر سال گذشته هر کیلو به قیمت 1900 تومان بوده حالا میانگین قیمت کشوری آن حدود چهار هزار و 200 تا چهارهزار و 300 تومان شده و در بعضی نقاط ارقام بیشتری هم ثبت نموده است. به عبارتی، سبوس گندم در یک سال اخیر با افزایش قیمت خرید تضمینی گندم و رشد قیمت سایر نهادها، رشد قیمتی 124 درصدی را تجربه نموده است.

یک دامدار که در حوالی ورامین تهران مشغول به فعالیت است، با توصیف شرایط نامطلوب افزایش هزینه های دامداری و دامپروری گفت: برنامه ریزی سالانه هر دامداری طوری است در فصل تابستان که به قول کشاورزان خرمن محصولات بوده و بیشترین عرضه محصولات کشاورزی و نهاده های دامی صورت می گیرد و بخش عظیمی از احتیاج دام را تامین کند. این اقلام عمدتا شامل یونجه، جو دامی و کاه و سبوس برای دامداری های سنتی و ذرت، کنجال سویا و... برای دامداری های صنعتی است. طبیعی است که در زمانی که عرضه بسیار زیاد است، قیمت به پایین ترین میزان کل سال می رسد و در زمانی که تقاضا بیش از عرضه است، قیمت بسیار قابل توجه و ارقام درشت تری است. وی ادامه داد در زمستان معمولا قیمت نهاده هایی همانند کاه، جو، سبوس، یونجه و نهاده هایی که وارداتی نیستند به دو برابر قیمت تابستان می رسد، حالا تصور کنید زمانی که در تابستان ما یونجه و کاه را با این قیمت های نجومی می خریم، در زمستان با چه قیمتی عرضه خواهند شد. این دامدار شرح می دهد ترس از قیمت های نجومی نهاده ها و خوراک دام موجب شده بعضی دامدران خرد (سنتی و صنعتی) از همین الان به فکر فروش دام باشند. درکنار مسائلی که درحوزه تامین نهاده های دولتی به وسیله سامانه بازارگاه و تعاونی ها وجود دارد، این شرایط هم مسائل را دوچندان نموده است.

افزایش 50 درصدی عرضه دام به کشتارگاه ها

4 اردیبهشت بود که جواد آزاد، مدیرعامل اتحادیه سراسری صنعت دامپروران در مصاحبه ای گفت افزایش قیمت بین المللی نهاده های دامی و وقوع خشکسالی از یک سو و کاهش قیمت دام از سوی دیگر باعث شده دامدار ها به منظور پوشش هزینه های خود اقدام به فروش دام مولد خود نمایند. چندی بعد و در 19 خرداد علی اصغر ملکی، رئیس اتحادیه گوشت گوسفندی با ابراز نگرانی از افزایش عرضه دام های مولد در میادین عرضه دام، گفت خشکسالی و گرانی خوراک دام دامداران را به جایی رسانده که حاضر به فروش دام های مولد خود شده اند. وی ادامه داد تاسف بیشتر زمانی است که بعضی از این دام ها در وزن بسیار پایین عرضه می شوند که نشان از استیصال دامداران در شرایط بد مالی دارد.

به گفته ملکی گوشت استحصالی این دام ها گاهی به بیش از 6 تا هشت کیلوگرم هم نمی رسد. وی با یادآوری اینکه در سال های پیش سازمان دامپزشکی ذبح دام های مولد را ممنوع نموده بود، گفت: به نظر می رسد دیگر از مسئولان هم کاری برای نجات دامداران از شرایط بد مالی برنمی آید و کسی مانع ذبح دام های مولد به وسیله دامداران نمی گردد. ملکی اندازه افزایش عرضه و ذبح دام های مولد در میادین را نسبت به سال گذشته بیش از 80 درصد و در بعضی استان ها تا 100 درصد اسم کرد. رئیس اتحادیه گوشت گوسفندی در همان زمان گفت اگر مسئولان به فکر نباشند به زودی صنعت پرواربندی دام کشور زمین خواهد خورد. وی به این موضوع هم اشاره نمود که عرضه دام های مولد برای ذبح در میادین رشد 80 تا 100 درصدی داشته است. اخباری از استان های مختلف به گوش می رسد، مبنی بر اینکه گرچه مسائل صنعت دامپروری کشور در بخش سنتی در سال های قبل کمتر خود را نشان می داد، اما این بار با خشکسالی و کمبود آب و علوفه، گرفتاری ها و مسائل دامداران سنتی هم دوچندان شده و نگرانی این است که در بخش دامداری سنتی اتفاقات ناگوار و عظیم تری رخ دهد.

گرچه آماری رسمی از اندازه فروش دام مولد حتی در وزارت جهادکشاورزی وجود ندارد، اما نگاهی به آمارهای کشتار در کشتارگاه های کشور نشان می دهد عرضه گوشت در دوماه اول امسال که آمار رسمی دارد، به طور قابل توجهی افزایش یافته است. آن طور که در نمودار نمایش داده شده، طبق گزارش مرکز آمار ایران، در دوماهه اول سال های 92 تا 99 وزن دام کشتار شده در کشتارگاه های کشور بین 50 تا 70هزار تن در نوسان بوده است. با این حال در دوماهه فروردین و اردیبهشت امسال با وجود اینکه مدارس شبانه روزی، هتل ها، تالارها، مراکز اقامتی و گردشگری تعطیل یا با حداقل ظرفیت فعالیت می کردند، وزن دام کشتار شده در کشتارگاه ها 91 هزار تن بوده که 30هزار تن از میانگین 60هزار تنی سال های 92 تا 99 بیشتر است. این آمار نشان می دهد وزن 91 هزار تنی دام عرضه شده به کشتارگاه ها در فروردین و اردیبهشت امسال رشد 52 درصدی نسبت به مدت مشابه سال 99 و رشد 72 درصدی نسبت به میانگین سال های 92 تا 99 دارد. پرواضح است بخشی از این افزایش مصرف به جهت برطرف محدودیت ها و ترس های سال گذشته، افزایش قدرت خرید مردم و کاهش واردات گوشت است، اما به نظر می رسد بخش عظیمی از افزایش عرضه گوشت در کشتارگاه ها به واسطه عرضه زیاد دام و منصرف شدن خریداران از پرواربندی و نگهداری دام است. سراغ یکی از دامدارانی رفته ایم که در حاشیه تهران سال هاست به دامپروری مشغول است. وی در پاسخ به صحت و سقم افزایش عرضه دام و به ویژه عرضه دام مولدگفت: 70 درصد هزینه های دام مربوط به نهاده هاست. با عملکرد ضعیفی که وزارت جهادکشاورزی و وزارت صمت درخصوص واردات و توزیع نهاده های دامی داشته اند و بعلاوه با اضافه شدن خشکسالی و گرانی قابل توجه نهاده هایی چون یونجه، کاه، سبوس، جو، هزینه های سرسام آور واکسن، حمل ونقل و... بعضی دامداران از شرایط آینده واهمه دارند. وی هشدار داد: اگر عرضه و فروش دام و به ویژه دام مولد به شکل فعلی ادامه داشته باشد و دولت آینده به این شرایط سروسامان ندهد، معلوم نیست در ماه های آینده چه بلایی بر سر خودکفایی در صنعت دامپروری کشور بیاید. این دامدار شرح داد: درحوزه طیور 40 تا 60 روز طول می کشد تا فرضا یک مرغ به مرحله عرضه به بازار برسد، اما این شرایط درحوزه دامپروری بین 9 تا 11 ماه است. بنابراین اگر امروز مسئولان کشور بحران در صنعت دامپروری را به وضوح مشاهده نمی نمایند و مردم هم از شرایط عرضه گوشت و لبنیات ناراضی نیستند، این دلیلی برای نبود مشکل در این صنعت نیست، بلکه بحران واقعی می تواند در ماه های انتهایی سال رخ دهد. در آن شرایط دیگر نمی توان به سرعت اقدام به عرضه دام، تامین گوشت و لبنیات کرد. این دامدار از تعطیلی بعضی واحدهای خرد اطلاع داد که با ضرر و زیان از نگهداری دام سبک و سنگین دست کشیده اند یا از ترس گرانی بیش از حد نهادهای دامی در ماه های آینده قید دامپروری را زده اند.

لزوم آمادگی دولت برای واردات و توزیع نهاده ها

با شرایطی که گفته شد، پرواضح است که دولت برای حفاظت از امنیت غذایی کشور اقدام به تامین نهاده های دامی برای همه دامداران اعم از سنتی و صنعتی کند. یکی از دامداران گفت: براساس عرفی که در کشور وجود دارد، دولت در سال های گذشته عمدتا تامین نماینده احتیاج وارداتی بخشی از بازاری بود که به شکل صنعتی اقدام به دامپروری می نمایند و عمده احتیاج دامداران سنتی از مراتع و کشت نهاده ها به وسیله خود شخص یا خرید از واسطه ها و فراورینماینده های داخلی بود که بدون دخالت مستقیم دولت صورت می گرفت، اما زمانی که فراوری علوفه 40درصد کاهش یافته و گندم و جو هم به طور قابل توجهی کاهش فراوری داشته اند، دامداران سنتی ملجا و پناهگاهی جز دولت ندارند. بنابراین دولت در برنامه ریزی های خود برخلاف سال های قبل، علاوه بر تامین نهاده های مورد احتیاج بخش صنعتی، باید توجه ویژه به بخش دامپروری سنتی کند که درحال حاضر با بیشترین مسائل روبه رو است. وی ادامه می دهد دامداران سنتی چون معمولا از داشتن صنف، گروه و تشکل محروم هستند و اغلب در نقاط روستایی کشور سانمایند، صدای آنها صرفا به وسیله وزارت جهادکشاورزی به گوش دولت می رسد. بنابراین اگر وزارت جهاد کشاورزی با برآوردهای صحیح از چالش فعلی، موضوع را به دولت انتقال ندهد، ممکن است چالش فعلی در ماه های آینده به بحران تمام عیار تبدیل گردد که آن وقت دیگر دولت فعلی هم بر سرکار نیست که مجلس یا نهادهای نظارتی درخصوص اهمال کارگزاران دولتی سوال و تحقیق نمایند.

بر این اساس طبیعی است که با کاهش فراوریات داخلی درحوزه نهاده های دامی، چاره ای جز واردات این نهاده ها به وسیله دولت باقی نمی ماند. پیگیری ها از دامداران در شهرهای مختلف نشان می دهد دولت درحال حاضر به وسیله وزارت جهادکشاورزی و تعاونی ها به کشاورزان اطلاع رسانی نموده که درصورت بیمه دام ها (سبک و سنگین) سهمیه نهاده های دامی به آنها اختصاص خواهد داد که درحال حاضر عمدتا بیمه دام آغاز شده و دامداران منتظر اختصاص سهمیه ها هستند.

اما آنالیز شرایط واردات نهاده های دامی و گندم هم نشان می دهد در دوماهه اول امسال (آخرین آمار رسمی) 637 هزار تن گندم، 515 هزار تن جو دامی، یک میلیون و 95 هزار تن ذرت و 439 هزار تن هم کنجاله سویا وارد کشور شده است. قابل ذکر است در سال گذشته سه میلیون و 285 هزار تن گندم، یک میلیون و 864 هزار تن جو دامی، 9میلیون و 865 هزار تن ذرت و یک میلیون و 827 هزار تن هم کنجاله وارد کشور شده است. گفتنی است طبق آمارهای وزارت جهادکشاورزی، کل احتیاج مصرفی سالانه گندم کشور حدود 9میلیون تن (خرید تضمینی)، احتیاج به مصرف جو سالانه پنج میلیون تن، در ذرت حدود 9میلیون و 500 هزار تن و درخصوص کنجاله سویا هم سالانه دومیلیون تن است. طی سال های قبل واردات گندم صفر بوده، اما در سال گذشته به 3.2میلیون تن رسید، احتیاج به واردات جو سالانه 2.5میلیون تن، ذرت 7.1میلیون تن و سویا هم 1.7میلیون تن است. معین است که با کاهش فراوری در امسال، احتیاج به واردات بیش از ارقام ذکرشده خواهد بود و این امر احتیاجمند برنامه ریزی برای واردات و نظارت شدید بر فرایند توزیع است. یکی از دامداران گفت برای کشاورز و دامدار از آخرین ماه زمستان معین بود که سال 1400 سال سختی برای تامین نهاده های دامی، علوفه و... خواهد بود، لذا اگر دولت برنامه و برآوردی برای این موضوع نداشته باشد، باید مسئولان وزارت جهادکشاورزی مورد مواخذه قرار بگیرند.

اخبار گروه سایر رسانه ها صرفا بازنشر اخبار سایت ها و خبرگزاری هاست و خبرنگاران هیچ مسئولیتی در قبال آن ندارد.

بازگشت به صفحه رسانه ها