دیابت و عوامل مؤثر در بروز یا پیشگیری آن - کی آنلاین

دیابت و عوامل مؤثر در بروز یا پیشگیری آن

نویسندگان:اعظم دادخواه-احمد نفری

دیابت اختلالی است که در آن سازگاری بدن با مقدار قند خون تغییر می نماید. دیابت به دو نوع تقسیم می گردد: دیابت نوع اول و دیابت نوع دوم.

در دیابت نوع اول که معمولاً در افراد جوان رخ می دهد، پانکراس یا لوزالمعده قادر به فراوری انسولین کافی نیست، دیابت نوع اول وابسته به سیستم ایمنی است و در افرادی که از نظر ژنتیکی مستعد هستند رخ می دهد.

دیابت نوع دوم که بیشتر شایع است و غالباً بزرگسالان و افراد چاق را مبتلا می نماید، بدن نسبت به انسولین مقاومت پیدا می نماید. افزایش قندخون در دراز مدت می تواند خطر ابتلا به بیماری های قلبی، نارسایی کلیوی و نابینایی را افزایش دهد.

متأسفانه علیرغم توصیه ها و راهکارهای متعدد که در رابطه با پیشگیری دیابت ارائه شده است، تعداد مبتلایان به این بیماری رو به افزایش است.

شیر مادر از بروز دیابت دوران کودکی جلوگیری می نماید:

دیابت جوانی در بچه هایی که در شش ماه اول زندگی خود شیر گاو مصرف نموده اند بیشتر رخ می دهد. وقتی که میکروبی وارد جریان خون می گردد، سیستم ایمنی بدن پروتئین هایی به نام آنتی بادی می سازد که به این میکروبها می چسبند و آنرا از بین می برند، به همین دلیل سیستم ایمنی بدن برعلیه تمام پروتئین هایی که وارد گردش خون می شوند آنتی بادی می سازد. در ماههای اول زندگی به دلیل عدم تکامل ساختمان روده ی نوزاد، سوراخ هایی در آن وجود دارد که پروتئین های غذا می توانند از آن عبور نموده و وارد خون شوند. شیرگاو حاوی انسولین است ولی کاملاً شبیه انسولین انسان نیست، بنابراین وقتی نوزاد در سه ماه اول زندگی از شیر گاو استفاده کند انسولین گاوی وارد جریان خونش شده و در نوزادان مستعد ابتلا به دیابت، ایجاد آنتی بادی هایی می گردد که به سلولهای بتا لوزالمعده حمله نموده و آن را از بین می برد در نتیجه باعث فقدان انسولین و بروز دیابت می گردد.

پس مادر گرامی اگر دیابت در خانواده شما ارثی است سعی کنید به نوزاد خود شیر گاو ندهید و با شیر خودتان او را تغذیه کنید.

تماشای تلویزیون موجب افزایش دیابت خصوصاً در بچه ها می گردد.

بر اساس مطالعات، سطح قند خون در بچه ها دیابتی ارتباط قابل توجهی با مدت زمان نشستن پای تلویزیون دارد. گرچه بیشتر پزشکان معتقدند که دیابت نوع اول ارتباطی با چاقی و سطح فعالیت ندارد ولی برخلاف این نظریه ها نشان داده شده است که هرچه کاهش فعالیت بدنی بچه ها بیشتر گردد احتمال عدم کنترل قندخون هم بالاتر می رود و هرچه این ساعات بیشتر گردد سطح قند خون کودک دیابتی هم بالاتر می رود. پس توصیه می گردد که خانواده ها با این پدیده مضر مقابله نموده و کودک را از تماشای طولانی مدت تلویزیون و بیحرکتی منع نمایند.

مصرف دارچین از بیماری دیابت جلوگیری می نماید.

مبتلایان به دیابت می توانند با افزودن اندکی دارچین به رژیم غذایی خود به حفظ سلامت خود یاری نمایند. دارچین حاوی ترکیباتی است که بازدهی انسولین را افزایش می دهد و توانایی هورمون انسولین در انتقال قند گلوکز به سلولها را بهبود می بخشد. دارچین تقریباً هیچ کالری ندارد و به همین دلیل دیابتی ها بدون خطر چاق شدن می توانند طعمی به غذای خود ببخشند. افزودن میزان اندکی دارچین به قهوه صبحانه، آب پرتقال یا غلات مفید است. با جوشاندن آب با یک تکه دارچین به راحتی می توان چای دارچین تهیه کرد. دارچین بعلاوه از بروز دیابت نوع دوم در افراد در معرض خطر جلوگیری می نماید. البته دارچین حاوی بعضی موادی است که مصرف زیاد آن می تواند سمی باشد بنابراین در مصرف این ماده غذایی باید دقت گردد.

رابطه سبزی و دیابت در خانمها

محققان مشاهده نموده اند که مصرف سبزیجات برگ سبز می تواند خطر ابتلا به دیابت را در خانمها کاهش دهد. به ازای هر یک واحد اضافی سبزیجات برگ سبز به وسیله یک خانم در طول روز، 9 درصد خطر ابتلا به این بیماری کاهش می یابد. از جمله دلایل ارائه شده برای کاهش خطر دیابت با مصرف بیشتر سبزیجات ممکن است کالری و چربی کم، آنتی اکسیدانها و فیبر زیاد، انواع ویتامین ها و املاح موجود در سبزیها باشد. در سبزیجات ترکیبات دیگری مانند: فیتاتها، لیگنانها و ایزوفلاونها هم یافت می شوند که می توانند دارای اثرات فزاینده و یا همکاری نماینده بر روی کاهش خطر دیابت نوع دوم داشته باشد. بنابراین کافی است که با برنامه ریزی صحیح سبزیجات را در برنامه غذایی خود بگنجانید به نحوی که وقتی سر سفره ی غذا می نشینید نصف بشقاب غذایتان را سبزی ها پر نموده باشند، خواه سبزیها تازه باشد یا فریز شده و یا کنسرو شده!

مصرف زیاد سوسیس و کالباس موجب ابتلا به دیابت می گردد.

محققان اعلام نموده اند که رژیم غذایی سرشار از سوسیس و کالباس، خطر ابتلا به دیابت نوع دوم را در مردان 50 درصد افزایش می دهد. بیشترین احتمال ابتلا به دیابت نوع دوم مربوط به کسانی است که در هفته دو وعده یا بیشتر سوسیس و کالباس مصرف می نمایند. توصیه می گردد که این مواد غذایی به کلی از غذای مردم حذف گردد و یا لااقل تعداد دفعات مصرف این گوشتها کاهش یابد.

دیابت، پرهیز غذایی و ورزش

بسیاری از افراد که بعد از سن 40 سالگی دچار دیابت می شوند با رعایت یک رژیم غذایی مشتمل بر مصرف سبزیجات، غلات کامل، حبوبات و ماهی و محدود کردن فراورده های شیرینی پزی و شکر و محدود کردن دریافت گوشت، مرغ و تخم مرغ می توانند حال خود را بهبود ببخشند.

تحقیقات نشان داده است که دریافت مقادیر بسیار زیاد پروتئین به کلیه های یک فرد دیابتی آسیب وارد می نماید بنابراین باید از مقادیر کمتر گوشت و ماکیان و تخم مرغ استفاده نمایند. چربیهای امگا 3 موجود در روغن ماهی و هم استفاده از آرد کامل و دانه های کامل به جای آرد تصفیه شده، احتیاج به انسولین را کاهش می دهد.

سطح بالای قندخون بعد از صرف غذا موجب می گردد که قندها به یاخته ها چسبیده و تبدیل به ماده ای سمی (برای یاخته ها) به نام سوربیتول شوند که این ماده به اعصاب و کلیه و شریانها و قلب آسیب خواهد رساند.

برای اینکه از بالا رفتن سطح خون جلوگیری گردد از غلات کامل استفاده نمائید و از شکر سر سفره پرهیز کنید و مصرف میوه ها و سبزیجاتی مثل: کاهو، جعفری، گوجه فرنگی، ریواس، هلو، فلفل سبز و اسفناج را از قلم نیاندازید.

یکی از عوامل افزایش مقاومت به انسولین در دیابت نوع دوم، چربی های اضافی بدن هستند.

با رعایت رژیم غذایی و فعالیت منظم ورزشی که هر دو منجر به کاهش وزن و کمتر شدن چربیهای اضافی می شوند می توان مقاومت به انسولین را کاهش داد و بدین وسیله قند خون را بهتر کنترل کرد. اهمیت کاهش وزن در دیابتی های نوع دوم به حدی است که در مواقعی که قند خون بالا نیست (زیر 200 میلی گرم در دسی لیتر) به تنهایی و بدون مصرف دارو، قند خون را به حد طبیعی رساند. حتی در مواقعی که به طور همزمان دارو هم مصرف می گردد کاهش وزن اثر بخشی داروها را به نحو مؤثرتری بیشتر می نماید. علاوه بر این ورزش باعث افزایش مصرف قند در بدن می گردد و قند خون را پایین می آورد.

بنابراین اگر فرد دیابتی از داروهای پایین آورنده قند خون استفاده می نماید ضروری است که قند خون خود را قبل از آغاز ورزش مقدار بگیرد و در صورتی که میزان آن کمتر از 100 میلی گرم در دسی لیتر بود به دلیل احتمال کاهش بیشتر آن در طول فعالیت بدنی باید ورزش کردن را تا زمان کنترل قند خون به عقب بیندازد. افرادی که دیابت آنها فقط با رژیم غذایی کنترل می گردد احتیاجی به مصرف میان وعده قبل از ورزش ندارند.

منبع: اینترنت، انجمن تغذیه، مجلات تغذیه.

منبع: نشریه پیغام پزشک، شماره 53.

منبع: راسخون