ارزیابی مخاطرات ژئوتکنیکی کاخ صاحبقرانیه - کی آنلاین

به گزارش خبرنگاران به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری ، سرپرست تحقیق و توسعه، شرکت مهندسان مشاور سُدره سازه پارس گفت: بنای عمارت صاحبقرانیه واقع در محوطه نیاوران، دارای قدمتی در حدود 170 سال است.

او با بیان اینکه این بنا به لحاظ وقوع رویدادهای مختلفی ازجمله امضای سند تاریخی فرمان مشروطیت، واجد اهمیت بالایی در تاریخ معاصر کشور از دوره قاجار تا روزگار کنونی است شرح داد: این ساختمان که از زمان احداث در دوره قاجار و به ویژه ناصرالدین شاه تا امروز بارها دچار تغییر و تحولات زیادی در عناصر سازنده، ساختار سازه ای، معماری، پیکربندی درونی و نوع بهره برداری شده بود، از گزند تغییرات در محوطه پیرامون خود نیز در امان نمانده است.

به گفته صفی یاری ، یکی از جدی ترین تغییرات اعمال شده در ساختار سازه ای این بنا در زمان ناصرالدین شاه قاجار و اثرگذارترین تغییرات در محیط اطراف ساختمان در دوره پهلوی اول با حذف دیواره های محافظ در ناحیه شیب دار پایین دست بنا در جهت جنوب ایجادشده است.

او اضافه نمود: این تغییرات و مداخله های عمدی یا غیرعمدی دیگری که در این بنا و محوطه آن به صورت غیرسیستماتیک اجرا شده است، موجبات رفتارهای سازه ای و ایجاد ترک در برخی قسمت های ساختمان را فراهم کرده که علاوه بر ایجاد تردید در بهره برداری ایمن از آن به عنوان یک موزه یا بنای تاریخی، از دیدگاه سازه ای نیز شایان توجه و شایسته بررسی های فنی است.

صفی یاری شرح داد: در این مطالعات، با انجام بازدید و برداشت های میدانی، جمع آوری پیشینه تاریخی در دسترس و همچنین انجام سلسله مطالعات آزمایشگاهی و شبیه سازی از پدیده های مخرب برای این ساختمان در سناریوهای مختلف وقوع مخاطرات ژئوتکنیکی محتمل در تقابل با آثار لرزه ای، تلاش شد تا ارزیابی نسبتاً دقیق تری از وضع موجود آن بر اساس نتایج مبتنی بر سوابق تغییرات در سازه و منطقه ژئوتکنیک مؤثر بر سازه، احصاء شود.

او شیوه مطالعاتی به کاررفته را یک روش گام به گام و با استفاده از دانش میان رشته ای اعم از مهندسی سازه، مرمت و اصول و مبانی میراث فرهنگی اظهار داشت و اضافه نمود: نتایج تحقیق حاکی از آن است که تغییرات و حذف اجرا شده بر روی ساختار دیواره های محافظ شیروانی در شیب زمین جنوبی ساختمان، پتانسیل و امکان وقوع ناپایداری را در این منطقه به وجود آورده است.

او شرح داد: از سوی دیگر، تغییرات اجرا شده در رژیم انتقال آب های سطحی و زیرسطحی محوطه تاریخی نیاوران و نحوه مدیریت آب، موجب شده است که کنترل کافی بر روی آثار مخرب نفوذ آب به شالوده ساختمان انجام نشود و درنتیجه در طی چندین دهه فرصت کافی برای ایجاد نقاط ضعف جهت افزایش احتمال گسیختگی و ناپایداری ژئوتکنیکی مخاطره آمیز فراهم شود.

گنبد جبلیه تجربه ای تاریخی از پایداری

گنبد جبلیه؛ تجربه ای تاریخی از پایداری در برابر زلزله مقاله مشترک علیرضا انیسی و محمدرضا وکیلی نیز در ادامه این نشست توسط وکیلی ارایه شد.

او با بیان اینکه گنبد جبلیه نماد پایداری سنت معماری ایران در لرزه خیزترین ناحیه از فلات مرکزی ایران است گفت: بنایی منصوب به دوره آل بویه که پس از گذشت قرن ها از زمان ساخت و تحمل زلزله های بزرگ و متعدد همچنان پایداری خود را حفظ کرده است.

او اضافه نمود: در این مقاله پس از بررسی تاریخچه، دوره های مرمتی و سبک معماری بنا، با نگاهی موشکافانه به نقش تعیینات معماری و تناسبات ابعادی بنا در پایداری لرزه ای پرداخته شده است.

به گفته این پژوهشگر ، بنای گنبد جبلیه پس از تکمیل دوره مرمت خود هیچ گونه آسیبی در زمان وقوع زلزله های بزرگی چون زلزله سیرچ و گلبافت با بزرگای 1/7 و 8/6 ریشتر،آسیب ندیده است.

وکیلی با بیان این نکته که برای نیل به شناخت بهتر بنا، مطالعات میدانی برای تعیین کردن نوع و ابعاد پی به همراه نمونه برداری از خاک زیر پی بنا صورت گرفت اضافه نمود: در ادامه پس از معرفی گسل های اصلی و زلزله های تاریخی منطقه، جانمایی گنبد جبلیه به لحاظ تعیینات ژئوتکنیکی و لرزه زمین ساخت مورد بررسی قرار گرفت.

استانداردسازی ابزار حفاظت اضطراری سازه ای موقت بناهای تاریخی

مهرداد حجازی دیگر سخنران این نشست با بیان گوشه ای از مقاله استانداردسازی ابزار حفاظت اضطراری سازه ای موقت بناهای تاریخی در برابر زلزله گفت: توانایی مدیریت حالت اضطراری به وجود آمده پس از وقوع یک بحران نظیر زلزله، از طریق تعیین کارهایی که باید در شرایط اضطراری در سطح آماده سازی در سطوح عملیاتی-استراتژیک- تاکتیکی انجام شود، تعیین می شود.

او با بیان اینکه پس از وقوع زلزله، پس لرزه های زیادی به وجود می آید شرح داد: در صورتی که پس از زلزله اصلی تدابیر مورد نیاز در رابطه با سازه آسیب دیده اتخاذ نشود، در اثر پس لرزه ها ممکن است آسیب افزایش یابد و یا فروریزی رخ دهد.

او با بیان اینکه در چنین مواردی بسته به ماهیت آسیب به وجود آمده در سازه و مکانیزم شکست محتمل، مداخلات اضطراری موقت می تواند انجام شود اضافه نمود: پس از وقوع زلزله، سازه باید توسط مهندس متخصص بناهای تاریخی و زلزله بررسی شده و وضعیت آسیب موجود ثبت شود.

حجازی اضافه نمود: از انواع ابزار حفاظت اضطراری می توان به سازه های نگهبان چوبی و فولادی، کمربندهای فولادی یا پارچه پلی استری، قاب های قوسی، دورپیچ های فولادی یا پلی استری و کش های اضطراری اشاره کرد.

او شرح داد: با توجه به اینکه پس از وقوع بحران فرصت طراحی ابعاد این ابزار حفاظت وجود ندارد، لازم است که پیش از وقوع بحران یک استانداردسازی از لحاظ ابعاد، محل و نوع کاربرد برای این ابزار انجام داد و مقادیری از آن را انبار نمود تا بلافاصله بعد از وقوع زلزله مورد استفاده قرار گیرد.

او اضافه نمود: در این مقاله، روش استاندارسازی ابزار حفاظت اضطراری سازه ای موقت بناهای تاریخی در معرض زلزله ارائه می شود.